Als kind dacht ik dat ik geen geweten had. Ik hoorde namelijk nooit een stemmetje van binnen dat me waarschuwde tegen slechte dingen. Terwijl de juf op school en de dominee in de kerk het zo uitlegde. Ook als ik heel stil was, hoorde ik nog steeds niets. Ik maakte me ernstig zorgen: “Zou mijn geweten niet meer spreken?” Want als je niet naar het stemmetje luisterde, zou het ophouden met praten, had ik gehoord.
Wat is je geweten? Is het een hoorbare stem? Nee ontdekte ik pas jaren later. Niemand hoort deze stem. Het geweten is een onderdeel van ons verstand. Een ander woord voor geweten is ‘consciëntie’. Dit betekent: mede-weten. Dus: samen met iemand iets weten. Met wie dan? Overleg ik met mezelf over goed en kwaad? Maak ik mijn eigen wet? Nee toch! Het geweten heeft te maken met de openbaring van God. Consciëntie is: mede-weten met God! Samen met God iets weten, Hij is onze getuige.
Het geweten is krachtig. Het kan je veroordelen. Het kan je verschrikken. Denk maar aan Adam en Eva, nadat ze van de boom gegeten hebben, en God hen roept. Ze vluchten weg. Ze verbergen zich. Ze schamen zich. Samen met de Heere weten ze, Zijn oordeel voelen ze. De Heere vraagt: “Wat heb je gedaan? Waar was je? Wat heb je gezegd?” En mijn geweten veroordeelt me, of het spreekt me vrij.
Hoe maak jij je keuzes? Ga je voor wat goed voelt? Wat bij je past? “Ja, want iedereen doet het, dus…” of “Nee, dat doe ik niet, dat voelt niet echt goed…” Dan stel je je geweten gelijk met je gevoel. Je luistert naar de stem die opkomt uit jezelf. Jouw geweten is als een radar. Een radar zendt een signaal uit en ontvangt hiervan een echo. Het zoekende signaal komt terug op dezelfde plek. Je maakt een keuze op grond van jouw gevoel. Je zoekt bevestiging in jezelf. Je stemt af op dat wat ‘gewoon’ is.
Óf… zoekt jouw geweten een vast punt, is Gods Woord je houvast? In het besef dat je leeft voor Gods aangezicht. Je zoekt Zijn wil, in de Bijbel. Je luistert naar het onderwijs in de Tien Geboden. Je raakt ermee vertrouwd. Dan is jouw geweten als een kompas. De naald wijst altijd naar het noorden. Je geweten richt zich steeds op hetzelfde, vaste punt. Dat wat de Heere eist in Zijn wet.
Wie zal zijn geweten zuiver kunnen houden? Wij allen neigen tot het kwaad. Ontken het maar niet. Stem in met jouw veroordeling. Zeg met David: “Ik heb gezondigd tegen den Heere.” David erkent zijn schuld en belijd zijn zonde. We lezen hierover in psalm 51: “Mijn zonde is steeds voor mij.” Vanuit die nood is zijn gebed: “Schep mij een rein hart, o God, en vernieuw in het binnenste van mij een vaste geest.” In deze psalm lezen we dat David Gods genade, vergeving en verzoening over zijn zonde mag ervaren. De Heere geeft hem weer vreugde, blijdschap en vrijmoedigheid. Het geweten klaagt David niet langer aan. Het is gereinigd in het bloed van Christus. Wat een bevrijding! Zoek daarnaar, zodat ook jij kunt zeggen: “Wie zal beschuldiging inbrengen tegen de uitverkorenen Gods?”
Debora Mensink-den Boer
